ГУМУС, тупроқ чириндиси – тупроқ устки қатламидаги органик модда. Турли ўсимлик ҳамда ҳайвон (ҳашаротлар) ўлимтаси қолдиқларининг чириб парчаланиши натижа¬сида ҳосил бўлади. Таркибида углерод, водород, кислород, азот, кул бор. Тупроқда Г. қанча кўп бўлса, у шунча унумдор ҳисобланади. Тупроқ типига қараб 0, 5% дан 12% гача (қора тупроқда) Г. бўлади.